Kveik

Kveik er ein ølgjær som tålar ekstreme temperaturar samalikna med andre ølgjær, han kan settes til vørteren ("kveikast i") når den er 30-40 grader Celcius. Til gjengjeld lagar då kveiken smaksstoffar og estere som ein ikkje finn i andre øl; aroma som blomar og appelsin eller ananas, til dømes. På Voss finnst det fleire ulike stammar av kveik frå ulike gardar og grender, mest kjend under namn dei har fått då dei vart samla inn og analyserte i nyare tid. Mange har kanskje høyrt om Rivenes-kveik eller Gjernes-kveik, som gjev litt ulike smakar til ølet. Om du vil smaka forskjell på ulike kveikar kan du lage to brygg av ein og samme vørter. Me byr på smaking av heimabrygg laga med ymse kveik i eldhuset, eller du kan være med på kurs for å læra deg å bryggja øl med kveik på tradisjonelt vis.

Kveiken er det som gjev liv til ølet, og det er dei lokale bryggetradisjonane som held liv kveiken. Om ikkje folk i dalane på Vestlandet hadde bryggja på tradisjonelt vis i alle år, hadde ikkje kveiken eksistert til vår tid. Me kan rekna med at det ølet som Gulatingslova (frå før år 900), krevde at folk måtte bryggja blei gjæra med kveik, og takka være ein ubroten kjede av handling og kunnskap kan me i dag nyta eit unikt brygg.

Tenk litt på det, når du tek ein slurk med kveika øl.

Ein magisk handling for å auke styrken på ølet eller få betre gang på det, var å ropa høgt når ein har i kveiken, for ellers ville ikke ølet gå. Så hugs å kauke i gjæringskaret når du kveikar ølet!

Du kan sjå dei stadane som er kjend for å bruke kveik i Kveikregisteret til Lars Marius Grashol. No leitast det etter spor av brygging med kveik på andre stadar og, så kartet kan bli utvida. DNA analyser av gjær nytta til gardsøl avgjer om det er kveik, villgjær eller anna gardsøl-gjær.